Osoby zatrudnione w sektorze fryzjerskim i kosmetycznym stanowią liczną grupę zawodową w Polsce i codziennie są narażone na działanie szkodliwych czynników, takich jak substancje chemiczne, czynniki biologiczne, biomechaniczne oraz hałas.
Urządzenia takie jak suszarki, maszynki do strzyżenia, sygnały akustyczne, wentylacja i rozmowy są głównym źródłem hałasu w tych zakładach. Z ergonomicznego punktu widzenia dominująca stojąca pozycja powoduje statyczne obciążenie kręgosłupa, nóg i rąk. Długotrwała praca w tej samej pozycji może prowadzić do przeciążeń mięśni, a także do urazów wynikających z przeciążeń układu szkieletowo-mięśniowego.
W codziennej pracy personel ma kontakt z wieloma środkami chemicznymi oraz potencjalnie niebezpiecznymi czynnikami biologicznymi. Ich wpływ może nie być od razu zauważalny, ale długotrwała ekspozycja może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Zgodnie z przepisami prawa, pracodawca musi zidentyfikować zagrożenia chemiczne i dokonać oceny związanego z nimi ryzyka zawodowego. Należy również wdrożyć środki ograniczające narażenie oraz zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej i szkolenia w zakresie bezpiecznej pracy.
Zagrożenia chemiczne
Pracownicy zakładów fryzjersko-kosmetycznych mogą być narażeni na wystąpienie chorób skóry i układu oddechowego, takich jak egzema, pokrzywki, atopowe zapalenie skóry, czy astma zawodowa, spowodowanych działaniem detergentów, barwników, rozjaśniaczy i innych preparatów chemicznych wykorzystywanych w codziennej pracy.
Reakcje alergiczne układu oddechowego mogą wystąpić nawet przy bardzo niskich stężeniach substancji uczulających. Objawy, takie jak kaszel, duszności, świszczący oddech, zaczerwienienie oczu, kichanie czy ogólne osłabienie, mogą pojawić się z opóźnieniem – nawet kilka godzin po zakończeniu pracy, co utrudnia powiązanie ich z wykonywanym zawodem.
Środki chemiczne stosowane w salonach, takie jak farby do włosów zawierające fenylenodiaminy, diaminofenole, rezorcynol, hydrochinon czy nadtlenek wodoru, mają działanie drażniące i uczulające. Dodatkowo mogą wywoływać zmiany degeneracyjne w strukturze włosa oraz uszkadzać skórę dłoni i twarzy.
Alergie kontaktowe wywoływane są również przez konserwanty, substancje zapachowe, emulgatory, środki nawilżające i przeciwutleniacze zawarte w kosmetykach. Częściej uczulają kosmetyki, które pozostają na skórze – jak kremy, balsamy i farby – niż te, które są spłukiwane.
Skutki zdrowotne mogą mieć charakter miejscowy (np. zaczerwienienie, pieczenie, wysypki, stany zapalne skóry, podrażnienie spojówek) lub ogólnoustrojowy (np. uszkodzenia wątroby, nerek, układu nerwowego). Długotrwała ekspozycja może prowadzić do poważnych schorzeń, takich jak choroby nowotworowe, zaburzenia hormonalne czy uszkodzenia genetyczne przekazywane potomstwu.
Bezpieczne stosowanie substancji chemicznych wymaga odpowiedniego oznakowania, znajomości kart charakterystyki, przestrzegania zasad BHP, stosowania odzieży ochronnej, rękawic, masek oraz zapewnienia odpowiedniej wentylacji w miejscu pracy.
Zagrożenia biologiczne
W wyniku kontaktu z narzędziami, skórą i włosami klientów, fryzjerzy oraz kosmetyczki mogą być narażeni na kontakt z drobnoustrojami: wirusami (np. HCV, HBV, HIV), bakteriami (np. Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes), grzybami (np. Trichophyton, Epidermophyton) i pasożytami (np. wesz głowowa, świerzbowiec ludzki).
Zakażenia mogą być przenoszone przez drobne zranienia (np. brzytwą, maszynką, nożyczkami), kontakt z krwią lub płynami ustrojowymi oraz przez niewysterylizowane narzędzia lub zakażone tekstylia (np. ręczniki, peleryny). Niektóre wirusy, jak HBV, są bardzo trwałe i mogą przetrwać na narzędziach wiele lat, jeśli nie zostaną odpowiednio zdezynfekowane.
Najczęściej występujące infekcje bakteryjne to zapalenia mieszków włosowych, figówka i czyraki. Gronkowiec złocisty może prowadzić do ciężkich zakażeń skórnych i błon śluzowych. Paciorkowce mogą powodować różę – ostre zapalenie skóry z obrzękiem i zaczerwienieniem.
Zakażenia grzybicze obejmują skórę owłosioną, paznokcie i skórę gładką. Objawiają się jako zmiany ropne, zaczerwienienie, łuszczenie skóry, a także bolesne guzki.
Pasożyty takie jak wesz głowowa i świerzbowiec wywołują silny świąd, podrażnienia skóry, a także wtórne infekcje bakteryjne. Wymagają one szybkiej interwencji higieniczno-sanitarnej i zastosowania środków leczniczych.
Aby zapobiegać zakażeniom biologicznym, należy zachować wysokie standardy higieny, regularnie dezynfekować narzędzia i powierzchnie robocze, stosować środki ochrony indywidualnej oraz unikać kontaktu z potencjalnie zakaźnymi materiałami.
Zagrożenie hałasem
W salonach fryzjerskich źródłem hałasu są urządzenia elektryczne, takie jak maszynki do strzyżenia, suszarki, prostownice, klimatyzatory, wentylatory, a także sygnały akustyczne i rozmowy. Poziom hałasu przekraczający 55 dB może być uciążliwy, zwłaszcza gdy źródła hałasu działają jednocześnie i przez dłuższy czas.
Pomiar hałasu wskazuje, że np. suszarka ręczna może emitować hałas do 95 dB, co jest poziomem zbliżonym do wartości granicznych określonych w przepisach BHP. Stałe narażenie na hałas może prowadzić do ubytków słuchu, szumów usznych, bólów głowy, stresu, zaburzeń koncentracji i ogólnego zmęczenia.
Zagrożenie hałasem jest szczególnie istotne w przypadku młodocianych pracowników i kobiet w ciąży, dla których obowiązują obniżone normy narażenia. Dodatkowo pomieszczenia salonów rzadko posiadają odpowiednie wygłuszenia, co zwiększa czas pogłosu i potęguje odczuwanie hałasu.
Działania prewencyjne powinny obejmować stosowanie cichszych urządzeń, izolację akustyczną pomieszczeń, organizację pracy w taki sposób, aby zmniejszyć ekspozycję na hałas oraz stosowanie ochronników słuchu, jeśli jest to wymagane.
Obciążenia biomechaniczne
Nieprawidłowa organizacja pracy, brak ergonomicznych stanowisk oraz przeciążenia fizyczne prowadzą do rozwoju chorób układu mięśniowo-szkieletowego. Długotrwałe stanie, pochylanie się, uniesione ręce, skręty tułowia, a także częste powtarzanie tych samych ruchów (np. strzyżenie, suszenie) powodują przeciążenia mięśni, stawów i ścięgien.
Najbardziej obciążony jest kręgosłup, w szczególności jego odcinek lędźwiowy i szyjny. Długotrwałe przeciążenia prowadzą do bólów pleców, zmian zwyrodnieniowych, rwy kulszowej, a także przewlekłych stanów zapalnych.
Czynniki zwiększające ryzyko to: niedostosowanie wysokości mebli do wzrostu pracownika, brak przerw w pracy, nieprawidłowa technika podnoszenia przedmiotów, przeciążenie kończyn górnych przy długotrwałym unoszeniu ramion oraz ogólna niewydolność fizyczna.
Przepisy prawa określają dopuszczalne masy ładunków do podnoszenia i przenoszenia. Przykładowo kobieta powyżej 18 lat może dźwigać do 12 kg w pracy stałej, a mężczyzna – do 30 kg. W pracy dorywczej wartości te są wyższe, ale wymagają szczególnej ostrożności i przygotowania fizycznego.
Profilaktyka obejmuje stosowanie zasad ergonomii, wykonywanie ćwiczeń rozciągających, wprowadzanie przerw regeneracyjnych, dostosowywanie wyposażenia stanowiska do wzrostu pracownika, stosowanie podnóżków, regulowanych foteli i urządzeń ułatwiających podnoszenie ciężarów.
Wdrażanie ergonomicznych rozwiązań wpływa pozytywnie nie tylko na zdrowie pracowników, ale również na jakość i wydajność ich pracy.
FAQ – pytania dotyczące zagrożeń chemicznych, biologicznych, biomechanicznych i hałasu w małych zakładach fryzjersko-kosmetycznych
1. Jakie są najczęstsze zagrożenia chemiczne w salonach fryzjersko-kosmetycznych?
Najczęściej występujące zagrożenia chemiczne to kontakt z substancjami zawartymi w farbach do włosów, utleniaczach, środkach do trwałej ondulacji, rozjaśniaczach, lakierach, preparatach do stylizacji oraz środkach dezynfekujących. Zawierają one związki chemiczne takie jak fenylenodiaminy, amoniak, rezorcynol, nadtlenek wodoru czy formaldehyd. Długotrwała lub niewłaściwa ekspozycja może prowadzić do chorób skóry, układu oddechowego, a także uszkodzeń wątroby i nerek.
2. Jakie skutki zdrowotne mogą mieć chemikalia używane w salonach?
Skutki zdrowotne mogą być natychmiastowe lub przewlekłe. Do najczęstszych należą podrażnienia skóry i oczu, kontaktowe zapalenie skóry, alergie wziewne i kontaktowe, bóle głowy, zawroty głowy, duszności, a w dłuższej perspektywie: uszkodzenia układu nerwowego, wątroby, nerek, a nawet zmiany nowotworowe. Niektóre składniki mogą mieć działanie mutagenne lub teratogenne, wpływając negatywnie na zdrowie przyszłego potomstwa.
3. Jak można się chronić przed działaniem substancji chemicznych?
Ochrona polega na stosowaniu rękawic, maseczek, okularów ochronnych, pracy w dobrze wentylowanych pomieszczeniach, przestrzeganiu instrukcji użytkowania substancji, przechowywaniu preparatów w oryginalnych opakowaniach oraz zapewnieniu łatwego dostępu do kart charakterystyki. Ważne jest także regularne szkolenie pracowników i nieużywanie środków chemicznych po terminie przydatności.
4. Jakie są zagrożenia biologiczne w zakładach fryzjersko-kosmetycznych?
Zagrożenia biologiczne obejmują kontakt z wirusami (HBV – wirus zapalenia wątroby typu B, HCV – typu C, HIV), bakteriami (gronkowiec złocisty, paciorkowce), grzybami (np. dermatofity, drożdżaki) oraz pasożytami (wesz głowowa, świerzbowiec). Czynniki te mogą być przenoszone przez niezdezynfekowane narzędzia, kontakt z zakażoną skórą, ranami, krwią lub płynami ustrojowymi.
5. Jak zapobiegać zakażeniom biologicznym?
Należy bezwzględnie przestrzegać zasad higieny, w tym: stosować środki jednorazowego użytku tam, gdzie to możliwe, regularnie dezynfekować i sterylizować narzędzia, nosić rękawice ochronne przy kontakcie ze skórą klienta, unikać pracy z uszkodzoną skórą dłoni oraz zgłaszać każdą sytuację ryzykowną przełożonemu. Wskazane jest również prowadzenie dokumentacji zabiegów oraz nadzór sanitarno-epidemiologiczny.
6. Czy hałas w salonach fryzjerskich jest szkodliwy?
Tak. Nadmierny hałas – szczególnie powyżej 85 dB – może uszkadzać słuch, wywoływać zmęczenie, bóle głowy, trudności z koncentracją, rozdrażnienie i stres. Urządzenia takie jak suszarki, maszynki do strzyżenia, klimatyzacja i wentylacja generują dźwięki, które w długim czasie mogą powodować ubytki słuchu lub szumy uszne.
7. Jak ograniczyć hałas w miejscu pracy?
Można to osiągnąć poprzez stosowanie cichszych urządzeń, izolowanie akustyczne pomieszczeń (np. dywany, panele akustyczne), unikanie pracy kilku hałaśliwych urządzeń jednocześnie, organizowanie przerw w pracy, a także stosowanie ochronników słuchu. Dobrą praktyką jest również przeprowadzanie pomiarów natężenia hałasu i dokumentowanie wyników.
8. Jakie są biomechaniczne zagrożenia w pracy fryzjera/kosmetyczki?
Do zagrożeń biomechanicznych należą długotrwała praca w pozycji stojącej, częste pochylanie się, unoszenie ramion, wielokrotne ruchy nadgarstków i palców, dźwiganie ciężarów (np. foteli, pojemników z wodą), praca bez odpowiednich przerw. Mogą one prowadzić do bólu kręgosłupa, zapalenia ścięgien, zespołu cieśni nadgarstka, zwyrodnień stawów i ogólnego przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego.
9. Co można zrobić, by zmniejszyć obciążenia układu ruchu?
Należy zadbać o ergonomię stanowiska (regulacja wysokości foteli, krzeseł, blatów), wykonywać regularne ćwiczenia rozciągające i wzmacniające, wprowadzać przerwy w pracy, zmieniać pozycję ciała, stosować maty antyzmęczeniowe i podnóżki. Istotne jest również szkolenie z zakresu technik bezpiecznego podnoszenia i przenoszenia przedmiotów.
10. Czy pracodawca ma obowiązek chronić pracowników przed tymi zagrożeniami?
Tak. Pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego, dostarczyć środki ochrony indywidualnej, prowadzić szkolenia BHP, nadzorować przestrzeganie przepisów oraz przeciwdziałać zagrożeniom poprzez działania organizacyjne i techniczne.
11. Jakie są objawy sugerujące nadmierną ekspozycję na czynniki szkodliwe?
Objawy mogą obejmować: zmiany skórne (pokrzywka, zaczerwienienie, suchość, pęknięcia), trudności z oddychaniem, ból głowy, zawroty głowy, przewlekłe zmęczenie, drętwienie kończyn, problemy z koncentracją, szumy uszne, senność lub podrażnienie błon śluzowych nosa i oczu. Należy traktować je poważnie i niezwłocznie je zgłaszać.
12. Co robić w przypadku wystąpienia objawów uczulenia lub urazu?
Należy natychmiast przerwać pracę, opuścić miejsce narażenia, zdezynfekować ranę lub przemyć miejsce kontaktu wodą. Następnie poinformować przełożonego i zgłosić się do lekarza. W razie poważniejszych objawów należy wezwać pomoc medyczną i opisać możliwy kontakt z czynnikiem szkodliwym.
13. Czy szkolenia BHP są obowiązkowe?
Tak. Pracodawca musi zapewnić szkolenie wstępne przed dopuszczeniem do pracy oraz okresowe – zależnie od stanowiska. Szkolenie powinno obejmować zagrożenia charakterystyczne dla danego zakładu, metody zapobiegania wypadkom, postępowanie w sytuacjach awaryjnych oraz zasady używania środków ochrony indywidualnej. Udział w szkoleniu musi być potwierdzony podpisem.
14. Czy pracownik może odmówić pracy w warunkach zagrażających zdrowiu?
Tak. Każdy pracownik ma prawo – zgodnie z Kodeksem pracy – do powstrzymania się od wykonywania pracy, jeżeli jej warunki stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia. Pracodawca nie może wyciągać z tego tytułu konsekwencji wobec pracownika. Sytuacja taka powinna być niezwłocznie zgłoszona przełożonemu.
15. Gdzie szukać pomocy w sprawach BHP?
W pierwszej kolejności należy zgłosić się do pracodawcy lub osoby odpowiedzialnej za BHP w zakładzie. Pomoc można również uzyskać w Państwowej Inspekcji Pracy (PIP), Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych (Sanepid), Okręgowych Inspektoratach Pracy oraz organizacjach związkowych. Warto korzystać także z dostępnych publikacji i szkoleń branżowych.
Zadbaj o bezpieczeństwo z KONKRET BHP Sp. z o.o.
Profesjonalne wsparcie BHP dla Twojej firmy
Szukasz rzetelnego partnera w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy? Postaw na KONKRET BHP Sp. z o.o. – firmę z wieloletnim doświadczeniem, która stawia na jakość, terminowość i realne wsparcie dla pracodawców i pracowników.
- Kompleksowa obsługa BHP i PPOŻ
- Szkolenia wstępne, okresowe i specjalistyczne
- Ocena ryzyka zawodowego
- Dokumentacja powypadkowa
- Doradztwo i kontrole wewnętrzne
- Obsługa firm każdej branży – od produkcji po usługi
Dlaczego my?
- Do każdego klienta podchodzimy indywidualnie.
- Gwarantujemy zgodność z przepisami i wymogami PIP i PIS.
- Działamy na terenie całego Śląska i nie tylko.
- Jesteśmy elastyczni – dopasujemy się do Twoich potrzeb i terminów.
- Z nami masz pewność, że Twoja firma działa bezpiecznie i zgodnie z prawem.
KONKRET BHP Sp. z o.o.
Bielsko-Biała, ul. Matowa 13a,
Katowice ul. Radockiego 294,
Sosnowiec, ul. Hallera 8,
tel. 606 200 969
e-mail: konkretbhp@op.pl
Skontaktuj się z nami już dziś i postaw na bezpieczeństwo bez kompromisów!
źródło grafiki: https://pixabay.com