Młodociany, czyli osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18u lat, może być zatrudniony na podstawie umowy w celu przygotowania zawodowego, a po skończeniu 16 lat na podstawie umowy o pracę, ale tylko przy wykonywaniu prac lekkich.
Przygotowanie zawodowe
Na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego można zatrudnić tylko tych młodocianych, którzy:
- ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową,
- przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
WAŻNE! Zatrudnianie młodocianych poniżej 15 roku życia dopuszczalne jest tylko w przypadkach wymienionych w ustawie:
- zatrudnienie młodocianych, którzy nie ukończyli ośmioletniej szkoły podstawowej,
- zatrudnienie osób niemających 15 lat, którzy ukończyli ośmioletnią szkołę podstawową,
- zatrudnienie osób niemających 15 lat, które nie ukończyły ośmioletniej szkoły podstawowej.
PAMIĘTAJ! Osoba młodociana, niemająca kwalifikacji zawodowych, może zostać zatrudniona jedynie w celu przygotowania zawodowego.
Wymagania wobec pracodawcy
Przygotowanie zawodowe pracownika młodocianego może prowadzić pod warunkiem posiadania kwalifikacji wymaganych od instruktorów praktycznej nauki zawodu:
- pracodawca,
- osoba prowadząca zakład pracy w imieniu pracodawcy,
- osoba zatrudniona u pracodawcy.
Posiadanie kwalifikacji nie dotyczy pracodawców, w imieniu których przygotowanie zawodowe młodocianych będą prowadzić uprawnieni do tego pracownicy.
WAŻNE! Kwalifikacje zawodowe i przygotowanie pedagogiczne wymagane od instruktorów praktycznej nauki zawodu określone zostało w Rozporządzeniu MEN z 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu.
Zawieranie umów z pracownikiem młodocianym
Przepisy Kodeksu pracy – dalej k.p. wskazują, iż do zawierania i rozwiązywania z młodocianymi umów o pracę w celu przygotowania zawodowego mają zastosowanie przepisy dotyczące umów na czas nieokreślony.
Pracodawca sporządza umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego na piśmie, w której zobowiązany jest określić w szczególności:
- rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy),
- czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,
- sposób dokształcania teoretycznego,
- wysokość wynagrodzenia.
Określenie w umowie o pracę w celu przygotowania zawodowego, czas trwania i miejsca odbywania przygotowania zawodowego, nie oznacza, iż dana umowa zawarta jest na czas określony. Co do zasady, wyłączona jest możliwość zawierania z młodocianymi zatrudnianymi w celu przygotowania zawodowego innych rodzajów umów o pracę, tj. na okres próbny, na czas określony.
WAŻNE!
- Umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego podpisuje pracodawca z młodocianym (w przypadku, gdy rodzic lub opiekun prawny stwierdzi, że stosunek pracy sprzeciwia się dobru młodocianego, może – za zezwoleniem sądu opiekuńczego – rozwiązać umowę).
- Niedopuszczalne jest zamieszczanie w takich umowach klauzul zobowiązujących młodocianych do przepracowania określonego okresu po ukończeniu przygotowania zawodowego i do zwrotu pracodawcy kosztów tego przygotowania w przypadku rozwiązania przez młodocianego umowy przed upływem tego okresu.
- Możliwe jest wprowadzenie do umowy postanowień korzystniejszych, niż przewidują to przepisy; a także dodanie elementów, których Kodeks pracy nie przewiduje, np. zapisu dotyczącego wykupienia na koszt pracodawcy dodatkowego ubezpieczenia.
Umowę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu zawiera pracodawca z młodocianym:
- w terminie przyjęcia kandydatów do branżowych szkół I stopnia,
- w innym terminie, gdy młodociany nie dokształca się w branżowej szkole I stopnia.
Rozwiązywanie umów przez pracodawcę
Rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej w celu przygotowania zawodowego przez pracodawcę dopuszczalne jest tylko w razie:
- niewypełniania przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o pracę lub obowiązku dokształcania się, pomimo stosowania wobec niego środków wychowawczych,
- ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
- reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej kontynuowanie przygotowania zawodowego,
- stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa przygotowanie zawodowe.
Wskazane przyczyny wypowiedzenia umowy w celu przygotowania zawodowego są jedynymi dopuszczalnymi, co oznacza, że wypowiedzenie jest możliwe, ale tylko z wymienionych w przepisie przyczyn.
PAMIĘTAJ! Okres wypowiedzenia uzależniony jest od stażu młodocianego u pracodawcy, u którego odbywa on przygotowanie zawodowe – stosuje się ogólne zasady prawa pracy.
Dopuszczalne jest również rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia, na ogólnych zasadach, z przyczyn określonych art. 53 § 1 k.p., jak i rozwiązanie na mocy porozumienia stron.
Czas pracy
Pracownik młodociany, który nie ukończył 16 lat nie może pracować dłużej niż 6 godzin na dobę, pracownik powyżej 16 roku życia nie może pracować dłużej niż 8 godzin na dobę.
WAŻNE! Do czasu pracy osoby młodocianej wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy.
Młodocianego nie wolno zatrudniać:
- w godzinach nadliczbowych,
- w porze nocnej, która przypada pomiędzy godzinami 22.00-6.00.
Przerwa w pracy pracownika młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin. Młodocianemu przysługuje również w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.
Zatrudnianie przy pracach lekkich
Młodociany a po ukończeniu 16 lat może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę, ale tylko przy wykonywaniu lekkich prac.
Praca lekka to taka, która:
- nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego pracownika młodocianego,
- nie utrudnia młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego,
- nie należy do wykazu prac wzbronionych osobom młodocianym.
Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego okręgowego inspektora pracy.
WAŻNE! Przed dopuszczeniem do pracy pracodawca ma obowiązek zapoznać młodocianego z wykazem prac lekkich.
Przykłady prac lekkich:
- zbieranie owoców (ograniczenie dźwigania ciężarów),
- sprzątanie wnętrz i pomieszczeń,
- obsługa komputera.
UWAGA! Pracodawca, który nie przestrzega przepisów dotyczących zatrudniania pracowników młodocianych popełnia wykroczenie.
Zawarcie umowy o pracę oznacza konieczność zrobienia wstępnych badań lekarskich przed przyjęciem młodocianego do pracy. Takiemu pracownikowi należy również zapewnić przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wymiar i rozkład czasu pracy przy pracach lekkich
Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego zatrudnionego przy lekkiej pracy, uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego.
Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2 godzin.
Czas pracy młodocianego w czasie ferii zimowych i letnich nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 tygodniowo. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę, a po ukończeniu 16 lat 8 godzin na dobę.
Młodocianego nie wolno zatrudniać:
- w godzinach nadliczbowych,
- w porze nocnej, która przypada pomiędzy godzinami 22.00-6.00.
PAMIĘTAJ! Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.
WAŻNE! Przed zatrudnieniem należy uzyskać od młodocianego oświadczenie o zatrudnieniu lub niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy, ponieważ limity obowiązują łącznie u wszystkich pracodawców.
źródło zdjęcia: pixabay.com